Στη λογοτεχνία οι δύο γνωστότεροι σύγχρονοι εκπρόσωποι της προφητικής δυστοπίας είναι οι Eric Arthur Blair (γνωστός με το συγγραφικό του ονοματεπώνυμο George Orwell) και ο Aldous Huxley. Το «1984» και ο «Γενναίος Νέος Κόσμος» είναι τα δύο αντιπροσωπευτικά έργα τους, αντίστοιχα, στα οποία σκιαγραφούνται τα βασικά γνωρίσματα ενός μελλοντικού κόσμου, όπου επικρατούν οι πιο ακραίες μορφές χειραγώγησης του ανθρώπινου πνεύματος, ενώ ουσιαστικά συστατικά του παλαιού πολιτισμού όπως η τέχνη, η λογοτεχνία και τα πνευματικά ιδεώδη έχουν εξαφανιστεί. Πεσσιμισμός και ειρωνία λογοτεχνικά εκφρασμένα για την εικαζόμενη επερχόμενη κακοτοπία.

Η πλέον πρόσφατη κινηματογραφική παραγωγή προσπαθεί να αποτυπώσει τον πεσσιμισμό και τη ζοφερότητα μιας μελλοντικής εποχής, όπου το ανθρώπινο πρόσωπο συντρίβεται μέσα σε ολοκληρωτικές απόλυτα ελεγχόμενες κοινωνίες, ενώ άλλοτε οι άνθρωποι πέφτουν θύματα μιας δυσβάσταχτης μάστιγας που θυμίζει σκηνές αποκάλυψης. Οι σχετικά πρόσφατες ταινίες «V for Vendetta» και «Children of Men», που προβάλλεται αυτήν την περίοδο στις κινηματογραφικές αίθουσες, ίσως σηματοδοτούν μια νέα εποχή στην κινηματογραφική θεματολογία. Βέβαια, πολλοί θα πουν πως έχουν προηγηθεί άλλες, όπως η κινηματογραφική μεταφορά του “1984” ή το “Gattaca”, το “Blade Runner”, “28 days later” κλπ., όμως, το χρονικό διάστημα προβολής των δύο συγκεκριμένων ταινιών είναι αρκετά κοντινό ώστε να επιτρέπει τους σχετικούς συνειρμούς εν προκειμένω.

Ας ασχοληθούμε, όμως, λίγο παραπάνω με την τελευταία ταινία του Alfonso Cuaron, “Children of Men”: To 2027, ο νεαρότερος άνθρωπος στη Γη είναι ηλικίας μόλις 18 ετών, ενώ καμία επιστημονική ομάδα δεν μπορεί να εντοπίσει την αιτία για την παγκόσμια αδυναμία γεννήσεων και κατ’ επέκταση απόκτησης παιδιών. Η ανθρωπότητα, κυριευμένη από αναπόδραστη απελπισία δεν ελπίζει πια σε μέλλον γι’ αυτήν. Οι περισσότεροι άνθρωποι παραιτούνται από οποιαδήποτε προσπάθεια ένταξης στο κοινωνικό σύνολο και τις δομές του, γίνονται μηδενιστές και αδιάφοροι έναντι των συνανθρώπων τους. Η ιστορία τοποθετείται στη Μεγάλη Βρετανία, μόνη χώρα η οποία βρίσκεται υπό συγκεντρωτική εξουσία με στρατοκρατικές πολιτικές. Υπό καθεστώς τρομοκρατίας η χώρα βλέπει χιλιάδες μετανάστες να συγκεντρώνονται σε στρατόπεδα συγκέντρωσης και να απελαύνονται. Πρωταγωνιστής σε αυτό το ζοφερό σκηνοθετικά περιβάλλον είναι ο Θίο (Κλάιβ Όουεν), πρώην ακτιβιστής και αδιάφορος πλέον για όλες τις εκφάνσεις ζωής. Μόνη του παρηγοριά μέχρι να τελειώσει και η δική του ζωή είναι οι επισκέψεις του στον φίλο του Τζάσπερ (Μάικλ Κέιν), επίσης πρώην ακτιβιστή. Την αδιάφορη καθημερινότητα του Θίο έρχεται να ανατρέψει η αναπάντεχη συνεργασία του με την Τζούλιαν (Τζούλιαν Μουρ), πρώην σύντροφό του στη ζωή και παλιότερα μητέρα του χαμένου από επιδημία γρίππης παιδιού τους. Η Τζούλιαν είναι μέλος μιας ομάδας ακτιβιστών, που μάχεται για τα δικαιώματα των μεταναστών. Στους κόλπους της η ομάδα αυτή φιλοξενεί ως μέλος …και τη μοναδική έγγυο γυναίκα στον κόσμο. Ο Θίο και μετά τον ξαφνικό θάνατο της Τζούλιαν, θα αναλάβει να μεταφέρει την Κη (Κλερ-Χόουπ Άσιτεϊ) σε ένα λιμάνι του Λονδίνου, όπου τους περιμένει το πλοίο “Tomorrow” και τα μέλη μιας μυστηριώδους οργάνωσης επιστημόνων με το όνομα «Επιχείρηση-Άνθρωπος».

Πέρα από την πλοκή, η οποία σκηνοθετείται με έναν ιδιαίτερο ντοκιουμενταρίστικο τρόπο, η μουσική υπόκρουση, δημιούργημα της κλασικής συνθετικής μαεστρίας του Άγγλου συνθέτη John Tavener έχει τέτοιο βάθος, ώστε παραπέμπει σε μια κατάσταση έντονης θρησκευτικής κατάνυξης. Το soundtrack περιλαμβάνει, επίσης, κομμάτια του Handel, Gustav Mahler και Krzysztof Penderecki, απόλυτα ταιριαστά στην σκοτεινή, κλειστοφοβική ατμόσφαιρα του έργου. Κι αν σεναριακά η ταινία πάσχει από τα νοηματικά κενά που αφήνει σχετικά με τον ρόλο της Κη ή των αφανών επιστημόνων, οι οποίοι έχουν «αναλάβει», με δική τους πρωτοβουλία(;) να σώσουν την ανθρωπότητα από τον επικείμενο αφανισμό, αυτοχριζόμενοι μεσσίες (;) του κόσμου, εντούτοις οι λοιπές νοηματικές παραπομπές στις οποίες λογικά οδηγείται ο θεατής είναι εξισορροπητικά ισχυρές. Τελικά, οι συνειρμοί στους οποίους οδηγείται κάποιος είναι αποτέλεσμα των λοιπών εμπειρικών ή γνωστικών προσλαμβάνουσων που τυχόν διαθέτει, γι’ αυτό και η παρακολούθηση της ταινίας γίνεται διαφορετική για τον καθένα.

Συνειρμός: “Quietus: Κάντε τη μετάβαση σήμερα. Τώρα διαθέσιμο σε εύχρηστη οικιακή συσκευασία”: Χημικό παρασκεύασμα για όσους δεν ελπίζουν στη σωτηρία ενός κόσμου που γηράσκει επικίνδυνα ώστε να επίκειται η σύντομη εξαφάνισή του (“Children of Men”, Alfonso Cuarón).

«Μη χάνεις το κέφι σου τώρα», είπε η Λενίνα. «Θυμήσου, ένα κυβικό εκατοστό (σόμα) θεραπεύει δέκα μελαγχολικά συναισθήματα» (“Brave New World”, Aldous Huxley).